مقدمه:
کتابخانه دیجیتال شهرداری اصفهان تحت حمایت کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان با هدف دسترس پذیر سازی منابع اطلاعاتی در هر زمان و مکان و همچنین ارتقاء فرهنگ مطالعه و تحقیق بین شهروندان، صرفه جویی در هزینه و زمان کاربران، استفاده از فرصت های آموزشی مادام العمر؛ دسترس پذیر ساختن منابع کمیاب و نایاب کتابخانه مرکزی؛ و همچنین حفاظت از منابع آسیب پذیر نفیس و خطی وایجاد ارتباط و همکاری بین جوامع دانشگاهی، پژوهشی و آموزشی اقدام به مدیریت، گردآوری، سازماندهی، پردازش و اشاعه منابعدیجیتال نموده است.
تاریخچه
کتابخانه دیجیتال شهرداری اصفهان فعالیت خود را ابتدا در اردیبهشت ۸۸۱۱در قالب شبکه داخلی و اینترانت کتابخانه مرکزی و با ایجادسالن مطالعه دیجیتال با هدف ارائه انواع خدمات حضوری و فیزیکی و پس از آن با استقرار، پیاده سازی و تجهیز کتابخانه دیجیتال به نرمافزار مدیریت کتابخانه دیجیتال پیام مشرق تحت وب در آبان ماه ۸۸۳۱در هفته کتاب، خدمات تحت وب خود را شروع کرد.
در اردیبهشت سال ۸۸۳۱کتابخانه دیجیتال شهرداری اصفهان نرم افزار ثنا که مجهز به فناوری کتابخانه Library۱) ۱)با قابلیتها و امکانات شبکه اجتماعی و امکانات وب ۱وارد عرصه جدیدی از خدمات و برنامه های دیجیتالی و اطلاع رسانی به کاربران خود گردید.
کتابخانه دیجیتال شهرداری اصفهان در حقیقت یک کتابخانه دیجیتال چند رسانه ای است که قالبها وفرمتهای گوناگونی اعم از متنی، صوتی و گویا، فیلم، طرح و پلان، نقشه های تاریخی، اسناد و مدارک را مجموعه سازی و سازماندهی نموده است.
در این کتابخانه کاربران می توانند کتابهای مورد علاقه خود را بخوانند، کتابهای گویا و صوتی مورد نیاز خود را بشنوند و از امکانات و مزایای چند رسانه ای دیگر از جمله آرشیو عکس های قدیمی و تاریخی، فیلمهای مستند و … استفاده نمایند.
در حال حاضر مجموعه منابع کتابخانه دیجیتال با دارا بودن بیش از ۱۱۱۱۱جلد کتاب نفیس، مقاله، نسخ خطی،کتابهای چاپ سنگی، طرح های پژوهشی، اسناد و مدارک، کتابهای گویا و کتابهای موبایل در قالب ۳زبان فارسی،عربی، انگلیسی و به صورت چند رسانه ای( متن، فیلم، صوت، تصویر، نقشه و …) در جهت ارتقاء فرهنگ مطالعهدیجیتال در خدمت کاربران خود می باشد.
روشهای تامین منابع دیجیتال
روشهای تامین منابع کتابخانه دیجیتال عبارتند از اسکن و دیجیتال سازی منابع( اسکن منابع چاپی،گویا سازی منابع چاپی) ، خرید و اشتراک منابع، ایجاد امکان دسترسی به منابع پیوسته، مبادله با کتابخانه های دیجیتالی دیگر، دانلود منابع علمی و ارزشمند وب و انتشارات و طرحهای پژوهشی سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان تامین می گردد.
منابع کتابخانه دیجیتال :
منابع و محتوای کتابخانه دیجیتال با توجه به اولویتها و اهداف کتابخانه مرکزی در امر مجموعه سازی و مجموعه گستری عبارتند از:
نسخه های خطی دیجیتال: نسخ خطی موجود در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان و نسخ خطی دیجیتال کتابخانههای نجف
اسناد تاریخی: اسناد تاریخی کتابخانه که غالباً مربوط به دوران قاجار در شهر اصفهان از مجموعه منابع کتابخانه شخصی مرحوم دکتر احمد جابری انصاری نوه دکتر جابری انصاری مورخ و اصفهان شناس بوده، و طبق وصیت ایشان، مجموعه منابع کتابخانه شخصی ایشاناز جمله کتابهای چاپ سنگی ، کتابهای خطی و اسناد موجود به کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان اهداء گردیده است.
کتابهای نفیس دیجیتال: شامل کتابهایی با موضوعات هنر، معماری، شهرسازی، عمران، نقاشی و اصفهان شناسی همراه با طرح و پلان های آثار
کتابهای چاپ سنگی دیجیتال: شامل کتابهای چاپ سنگی موجود در حوزه های تاریخی و فرهنگی کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان
پایگاه اصفهان شناسی: این پایگاه تخصصی دو زبانه( فارسی و انگلیسی) در حوزه های تاریخ، فرهنگ، هنر، معماری، آثارتاریخی، طرح و پلان، نقشه های تاریخی و جغرافیایی شهر و استان اصفهان در قالبهای چند رسانه ای( متن، فیلم، صوت، تصاویر) و همچنین کلیه مدارکاعم از کتاب، مقاله ، اسناد تاریخی، کتابهای گویا، فیلم مستند، و.. می باشد.
طرح های پژوهشی: این پایگاه دربرگیرنده متن کامل طرح های پژوهشی و تحقیقاتی انجام گرفته در اداره طرح و برنامه سازمان فرهنگیتفریحی شهرداری اصفهان با قابلیت نمایش بخشهای گوناگون طرح ها می باشد
کتابهای لاتین دیجیتال: شامل دایره المعارفها و واژه نامههای عمومی و تخصصی در موضوعات گوناگون از ناشران مهم جهان؛
کتابهای عربی دیجیتال : شامل انواع معجمها، فهرستها، واژه نامهها و دایره العارف در حوزه ادبیات و زبان عرب، تاریخ و جغرافیایی اسلام
کتابهای فارسی دیجیتال : شامل انواع کتابهای تاریخی، فرهنگی، هنری ، مذهبی، ادبی، و اصفهان شناسی؛
کتابهای موبایل: شامل کتابهایی که قابلیت دانلود و سپس نصب بر روی گوشیهای تلفن همراه در دو قالب جاوا و آندروید را دارد. (مذهبی، علمی، روانشناسی، مدیریتی، تاریخی، پزشکی و )…
کتابهای صوتی وگویا: کتاب گویا یک قالب دیجیتالی است که به کاربران امکان می دهد تا واژهای کتاب را بشنوند. کتاب گویا هدیه ای ارزشمند به همه شیفتگان و علاقمندان به کتاب است.کتابهای گویا در حوزه های روانشناسی، مهارتهای زندگی، مذهبی، تاریخی، ادبی ،علمی و … که به کاربران امکان می دهد تا در پورتال کتابخانه دیجیتال کتابها را بشنوند.
هنر و معماری: این پایگاه در برگیرنده متن کامل مجموعه مقالات علمی و پژوهشی در حوزه های هنر و معماری، شهرسازی، مینیاتور، نقاشی، صنایع دستی، گردشگری و توریسم، فرهنگ، آثارتاریخی می باشد.
مقالات دیجیتال فارسی: این پایگاه دربرگیرنده مجموعه کامل از مقالات همایش ها و سمینارها در حوز های گوناگون علمی فناوری اطلاعات وشهرسازی، معماری و عمران و….
خدمات کتابخانه دیجیتال
خدمات حضوری (سالن مطالعه دیجیتال:)
به کلیه خدماتی که در محل سالن مطالعه دیجیتال به صورت حضوری و با تأمین امکانات وتجهیزات مورد نیاز جهت سرویس دهی هر چهبهتر از قبیل سیستمهای جستجو ، رایتر، پرینتر، هدست و … ارائه میگردد. در این بخش کاربران می توانند از طریق سیستم های کامپیوتریموجود، منابع دیجیتال مورد نیاز خود را جستجو نموده و در صورت نیاز به صفحات خاصی از کتاب، میتوانند با در نظر گرفتن حق مؤلفو قانون کپی رایت صفحات مورد نظر خود را (حداکثر ۸۱درصد از کتاب) به صورت رایت، پرینت و یا بر روی فلش دریافت نمایند.
با توجه به قانون حق مؤلف، دسترسی به متن کامل پایگاه کتابهای نفیس دیجیتال فقط در محل سالن مطالعه دیجیتال امکان پذیر است.
خدمات تحت وب :
www.dlim.ir , www.dlem.ir
کاربران با مراجعه به پورتال کتابخانه دیجیتال و از طریق سامانه جستجو منابع می توانند منابع اطلاعاتی خود را جستجو و بازیابی نمایند ومتناسب با نوع دسترسی خود به پایگاههای کتابخانه از آن استفاده نمایند.
خدمات جستجو و بازیابی منابع دیجیتال :
کاربران میهمان از طریق سامانه جستجوی موجود در پورتال کتابخانه دیجیتال می توانند منابع مورد نیاز خود را جستجو و بازیابی نمایند.
خدمات نمایش، مطالعه و تورق منابع دیجیتال :
کلیه کاربران کتابخانه دیجیتال می توانند با تکمیل فرم عضویت مندرج در پورتال و دریافت نام کاربری و رمز عبور و درج آن در پورتال متن کامل منابع را به صورت صفحه به صفحه تورق و مطالعه نمایند و یا کتابهای گویا را بشنوند و از امکانات و خدمات ان استفاده نمایند.
خدمات تحویل مدرک الکترونیکی :
کاربرانی که عضو کتابخانه دیجیتال نیستند و می خواهند به صورت الکترونیکی از کتابخانه دیجیتال استفاده نمایند از طریق سامانه جستجوبه جستجوی کتابهای مورد نیاز خود پرداخته و با مشاهده فهرست مندرجات کتاب و انتخاب صفحات مورد نیاز خود و اعلام و ارسال ان بهکتابخانه دیجیتال ، بخشهای مورد نیاز خود را از طریق فرم درخواست مدرک ارسال نمایند ، کتابخانه از طریق پست الکترونیکی ان را دراختیار کاربران غیر عضو قرار می دهد.
Ask a librarian ( از کتابدار بپرس) :
از طریق این سرویس کاربران می توانند با مراجعه به پورتال کتابخانه دیجیتال و با تکمیل فرم از کتابدار بپرس ، نیازهای اطلاعاتی خود راارسال نمایند تا ظرف ۸۱ساعت پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی انها باشیم. پاسخگویی به سولات مرجع ، راهنمای و مشاوره اطلاعاتی چاپیو الکترونیکی و معرفی کتابها ، پایگاههای اطلاعاتی علمی ، معرفی سایتهای اینترنتی مفید در حوزه های گوناگون انجام می پذیرید.
کلیه خدمات این سرویس رایگان می باشد و کاربران بدون عضویت می توانند از این سرویس از طریق پست الکترونیک خود استفاده نمایند
خدمات اگاهی رسانی جاری :
از طریق این سرویس کلیه اعضای کتابخانه دیجیتال با تکمیل نمودن فرم عضویت الکترونیکی موجود در پورتال اعم از مشخصات اصلی (رشته تحصیلی ، مدرک تحصیلی ، زمینه های تحقیقاتی و پست الکترونیک و ..). می توانندکلیه اخبار ، اطلاعات ، تازه های کتاب و منابعدیجیتال از طریق پست الکترونیک خود دریافت نمایند.
اشاعه گزینشی اطلاعات :
از طریق این سرویس کلیه اعضای کتابخانه دیجیتال بر اساس رشته تحصیلی و گروه موضوعی طبقه بندی شده و متناسب با نیاز اطلاعاتیموضوعی هر کاربر از طریق پست الکترونیک منابع و اطلاعات جدید به پست الکترونیک ایشان ارسال می گردد.
سرویسهای راهبری کاربر( اموزشهای الکترونیکی)در پورتال کتابخانه دیجیتال انواع راهنمائیها ، شیوه های دستیابی به منابع دیجیتال، چگونگی استفاده از پایگاهها و همچنین تهیه فیلمهایاموزشی قدم به قدم استفاده از کتابخانه دیجیتال ارائه می شود. به کلیه سوالات کاربران درارتباط با خدمات کتابخانه دیجیتال در بخشپرسشهای متداول پاسخ داده می شود.
خدمات مشاوره دیجیتال به صورت حضوری،الکترونیکی و تلفنی:
خدمات مشاوره ای به صورت حضوری، الکترونیکی و تلفنی در جهت ایجاد و راه اندازی ، راهنمایی در تجهیز زیرساختهای فنی ، سخت افزاری و نرم افزاری و مدیریت خدمات و منابع ، استانداردهای دیجیتال سازی و تدوین آیین نامه های کتابخانه دیجتال انجام میگردد.
شرایط استفاده ، گروهها و مجوزهای دسترسی به خدمات و منابع کتابخانه دیجیتال
کلیه اعضاء کتابخانه دیجیتال بر اساس یک از این چهار گروه دسترسی می توانند از کتابخانه دیجیتال استفاده نمایند.
گروههای دسترسی
-بر اساس اشتراک و عضویت سالیانه
-بر اساس اعتبار ارائه شده برای هر کاربر ( تعداد صفحات و حجم فایلهای دانلودی و …. )
-بر اساس پایگاههای اطلاعاتی و مدارک دیجیتال(کتابهای نفیس، گویا ، خطی ، هنر و معماری و. )..
-بر اساس نوع منابع از نظر کپی رایت و حق مولف
-بر اساس نوع تامین منابع اطلاعاتی( دیجیتال سازی شده ، خرید ، دانلود ، مبادله ، اشتراکی و )…
مجوزهای دسترسی با توجه به گروه دسترسی
گروه میهمان: این گروه امکان جستجو ، بازیابی اطلاعات کتابشناختی ، نمایش جلد کتاب ، صفحه عنوان ، فهرست مندرجات کتابها را دارند
گروه دوم : ( این گروه تنها می توانند متن کامل کتابها را تورق کنند ، و مطالعه نمایند ).
گروه سوم : ( این گروه می توانند هم متن کتابها را مطالعه نمایند و هم امکان دانلود ، پرینت و ایمیل ۸۱درصد از کل کتابها را دارند.)
گروه چهارم : این گروه تنها به یک پایگاه منابع خاص مانند کتابهای نفیس ، کتابهای گویا و).. دسترسی خواهند داشت.
شرایط عضویت :
.۱.۲مراجعه به پورتال کتابخانه دیجیتال ( www.dlem.irو ) www.dlim.ir؛
.۱.۱تکمیل فرم عضویت الکترونیکی مندرج در پورتال کتابخانه دیجیتال و ارسال آن؛
.۱.۲پرداخت حق عضویت کتابخانه دیجیتال